FRANCHISE ANLAŞMASININ DENGESİNİ “SİMETRİ TESTİ” GÖSTERİR
Franchise anlaşmaları temelde “asimetrik”tir, franchise verenin haklarını, franchise alanın yükümlülüklerini sıralar. Anlaşmanın iyisi markayı korur, kötüsü franchise vereni korur. Bazı franchise verenler kendi kazancını garantiye alıp riski franchise alana yüklüyor. Bazıları ise para kazandırmayı ve dengeli paylaşmayı beceriyor. Markalarını geleceğe taşıyanlar ikinciler olacak, hızlı büyüyecek, kalıcı olacaklar. Franchise zinciri yönetmek, aslında ilişki yönetmektir. Franchise alanlarla, tüketicilerle, tedarikçilerle, yani anlaşmanın görünen ve görünmeyen taraflarıyla ilişkiyi iyi yöneten başarılı olur.
Simetri testi
Franchise konusunda geniş deneyime sahip F&M franchise anlaşmalarının dengesini ölçen özgün bir yöntem olarak Simetri Testini geliştirdi. Anlaşma hükümleri, ekleri, tedarik şartları, kira koşulları bir bütün olarak dikkatle inceleniyor, içerdiği hususlara göre simetri puanı veriliyor. Simetri testinde aşağıdaki başlıklar altında yanlarında yazan kriterler değerlendiriliyor.
- Marka ve sistem konusunda markanın korunması, sistemin korunması, el kitabı, eğitim, denetim
- Bölge ve yer konusunda kira koşulları, bölge koruması, büyüklüğü, dağılımı, yerin kirası
- Yatırım ve karlılık konusunda yatırım, ödemeler, temin kaynakları, tedarikçi destekleri, satış fiyatları
- Satış ve tanıtım konusunda reklam fonu, açılış kampanyası, yerel tanıtım, satış kotası
- Devir ve fesih konusunda süre, devir hakkı, fesih nedenleri, fesih sornası, anlaşma süresi, rekabet kısıtlaması
Puanlama
Her kriter için markayı, franchise vereni, franchise alanı koruyan hükümler görülüyor, puanlanıyor. Anlaşmada açıkça yazmayan hususlar, eklerine veya tedarik şartlarına bakarak, sistemi kullanan franchise alanlara sorarak bulunuyor. Franchsie vereni, markayı, franchise alanı koruyan durumların sayısı toplanarak anlaşmanın simetrisi ölçülüyor.
Toplam 23 kriter var. Markayı koruyan durumlar 23´e kadar çıkabilir. Ama franchise vereni ve alanı koruyan durumlar birbirinin karşıtı olduğundan, toplamı en çok 23 olabilir. 0-3 puan “YOK”, 4-7 puan “ZAYIF”, 8-11 puan “ORTA”, 12-15 puan “İYİ”, 16-19 puan “ÇOK”, 20-23 puan “TAM” olarak adlandırılıyor. Örneğin FV=17, M=13, FA=6 puansa, o anlaşma markayı “orta”, franchise vereni “çok”, franchise alanı “zayıf” koruyor şeklinde yorumlanıyor.
Karar
İyi bir anlaşmada simetri olmalıdır. Markayı koruyan puanlar fazla, FA ve FV yi koruyan puanlar dengeli olmalıdır. Anlaşma markayı değil de franchise vereni koruyorsa asimetriktir. Manavdan domates alırken gösterdiği özeni franchise alırken göstermeyenlere sözümüz yok. Anlaşmasının simetrisini ölçtürmek isteyenler F&M temsilcilerine başvurabilir. Franchise veren asimetrik anlaşmasında ısrar ediyorsa “ne yapalım adet buymuş” diyenler, sorun yaşayıp herşeylerini kaybettiklerinde kimseyi suçlamasınlar. F&M olarak önerimiz, franchise alırken franchise verenin niyetine ve işin karlılığına bakmanız. Niyet ve karlılık iyi görünüyorsa biraz asimetriyi kabul edin. Franchise verenin içyüzünü tanımıyorsanız veya işin karlılğı garanti gibi görünmüyorsa asimetrik anlaşmayla franchise almayın.
- Franchise & More olarak onyıllar içinde biriken deneyimlerimizi paylaşmak için anlaşmaları değerlendiren özgün bir yöntem Simetri Testi geliştirdik.
- Franchise almadan önce sorun yaşamamak için F&M temsilcilerine gelerek anlaşmanızı incelemesini ve değerlendirmesini isteyebilir, dengeli olmayan anlaşmaları yapmazsınız.
- Franchise aldıktan sonra sorun yaşarsanız F&M hukuk danışmanlarına gelerek anlaşmanın aleyhinize silah gibi kullanılmasını önleyebilirsiniz.
- Franchise sistemi büyük markalar yaratan, içindekilere birçok avantaj sağlayan, ama bir o kadar da zor yürütülen, girift dengeler üzerine oturan bir ilişki. İlişkinin temeli karşılıklı yarar sağlamaya dayanır. İyi uygulandığında çok yarar sağlar, bilinçsiz uygulandığında veya kötüye kullanıldığında çok zarar ettirir. Marka yönetmek dükkan yönetmeye benzemez, herkes beceremez. Her iyi perakendeci iiyi franchise veren olamaz, zaten birçoğu denemez bile, “şubemiz yoktur” yazar ve işine odaklanır.