FRANCHISE ANLAŞMASI NASIL OLMALI

Giderek daha fazla marka franchise veriyor. Çoğu da birbirine benziyor, küçük işlerden mucize kazançlar vaat ediyorlar. Altyapı eksiğini süslü broşürlerle örtmeye çalışıyorlar. Anlaşmaları çok sert, herşeyi kendileri satıyorlar, bunun gerekçesini de “franchise işinde adet böyle” diye açıklıyorlar. Oysa böyle bir adet yok, franchise işinde karşılıklı kazanmak esastır. Bu gibilerinden franchise alanlar sonunda mağdur oluyor.

Anlaşmanın tarafları

Franchise ilişkisi, anlaşma ile başlar. Anlaşmanın görünen iki tarafı olur, ama görünmeyen iki tarafı daha vardır. 

• 1- Franchise veren, anlaşmayı “hazırlayan” taraftır. Genelde biraz kendine yontar. Markasını, bilgisini, sistemini ortaya koyar,
• 2- Franchise alan anlaşmayı “kabul eden” taraftır. Genelde olduğu gibi kabul eder. Parasını, emeğini, zamanını işine bağlar.
• 3- Tüketiciler anlaşmanın “onay veren” tarafıdır. İyi ürün, iyi hizmet, ucuz fiyat, güvenilir marka ister. Anlaşma bunları sağlıyorsa onaylar, sağlamıyorsa o mağazaya gitmez, o ürünü almaz, o anlaşmayı bozar. Anlaşmada franchise veren, alana “ben senin sırtına bineyim, sen de git tüketicinin sırtına bin” demişse, o anlaşma onaydan döner. Tüketiciler bazen kandırılabilir, bazıları hep kandırılabilir, ama herkes her zaman kandırılamaz.
• 4- Tedarikçiler anlaşmanın “destek veren” tarafıdır. Zincirlerin tedarikçileri güçlüdür, istikrarlıdır, yoğun çalışır, birimden az, sürümden çok kazanır, gereğinde sponsorluk yapar. Tedarikçiyi franchise veren seçer, franchise alan öder. Franchise veren tedarikçiye “ben senin sırtına bineyim, sen de git franchise alanın sırtına bin” derse fiyat şişer, mal satılamaz, parası ödenemez, tedarikçi desteğini çeker, anlaşma temelden sarsılır, zincir yetersiz tedarikçilere mahkum olur.

Tüketiciden “onay“, tedarikçiden “destek” alamayan anlaşma pratikte geçersiz hale gelir. İş akışı, satış ve kar zayflayınca anlaşma pratik olarak biter. Pratikte biten anlaşmanın resmen bitirilmesi ne kadar uzarsa o kadar hasar verir. Taraflar tüketiciye zarar verir, birbirlerine borç takar, kavga ederler.

Çözüm çoğu zaman devretmekte bulunur. Sorun franchise alandaysa devreder, marka kurtulur. Sorun franchise verendeyse devreder, franchise alan kurtulur. Devredemezse genelde kaybeden franchise alan olur. Bazen de alan vereni köşeye sıkıştırır, zararı sineye çekmeye, anlaşmayı bitirmeye zorlar. Devirler bazen kar ederek veya zarar etmeden biter, ama genelde franchise alanlar devirden zaman ve para kaybederek çıkarlar.