Franchise & More Danışmanlık

Franchise alan, kendi işinin patronu olmakta, sadece kendisi için çalışmaktadır. Bunun sağladığı maddi avantajın ötesinde, getirdiği motivasyon sistemin motorunu oluşturmaktadır. İş sahibi, yatırım yaptığından, işin her aşamasıyla ilgilenmekte, paranın kaynağı olan müşterilere daha yakından eğilmekte, her türlü verimsizliği gidermeğe çalışmakta, gerekirse uzun saatler çalışmaktadır.

Franchise alan, kendini ve çalışmalarını marka ve sistem ile bütünleştirmektedir. Bir takımın parçası olma duygusuyla işine sarılmaktadır. Bu şekilde kurum kültürünü benimsemekte, aklına yatmayan veya zoruna giden işleri bile kolayca kabullenmektedir.

Franchise alan, giriştiği işin geleceği konusunda endişe taşımamaktadır. Önceden başka ve benzer pazarlarda denenmiş, başarılı olduğu, tüketiciler tarafından tutulduğu, fiyatının kabul gördüğü kanıtlanmış bir işe girişmektedir.

Franchise işletmeler çoğunlukla sektörlerinin üstünde ürün ve hizmet standartları getirmektedirler. Bağımsız çalışan bir küçük işletme sahibinin ayırması mümkün olmayan parasal ve insan kaynakları ile sistem geliştirilmekte, standartlar belirlenmektedir.

Satılan ürün veya hizmetin potansiyel müşteriler tarafından derhal farkedilmesi, hatırlanması, tercih edilmesi, marka sayesinde olmaktadır. Kendi adıyla iş yapan bir küçük işletmecinin yıllar içinde ancak yakın çevresinde sağlayabileceği etki, franchise işletmelerde tabela asıldığı gün sağlanmaktadır.

Çoğu yatırımcı için bildiği işi yapma zorunluluğu ciddi bir engeldir. Girişimci, “en iyi iş bildiğin iştir” özdeyişine uygun olarak, karlı olmasa bile, babasının işini yürütmek, çıraklıktan beri öğrendiği işe girişmek, tesadüfen puanını tutturduğu fakültenin branşında çalışmak vb. zorunda kalmaktadır. Oysa franchise alındığında, hiç anlamadığı ama iyi olduğuna veya gelecekte olacağına inandığı bir sektöre geçebilmektedir.

Franchise alındığında, yatırımcı işi bilmese bile, franchise verenin sağladığı başlangıç eğitimi ile işletmeyi yürütecek temel bilgileri edinecektir. İlerleyen zaman içinde kazanacağı deneyimle karlılığını artıracaktır.

Franchise veren, çoğunlukla gereken elemanlar için de eğitim vermekte olduğundan, eleman temini kolaylaşmaktadır. Franchise işletmelerden birine başvuran ihtiyaç fazlası eleman, diğerine yönlendirilebilmektedir. Franchise işletmelerden birinde yoğun iş olduğunda, işi yavaş olan bir diğerinden eleman alabilmektedir. Eleman aradığında, çalışanlar daha büyük bir güven ve istekle başvurmaktadırlar. Elemanlar daha sistemli çalıştıklarından ve daha sıkı denetlendiklerinden, daha iyi çalışmakta ve kalıcı olmaktadırlar.

Küçük işletmelerin genellikle takıldıkları ve zayıf kaldıkları iki konu, mali ve hukuki danışmanlıktır. Franchise veren zaten mevcut olan kadroları ile, çoğunlukla birbirinin aynı sorunlarla gelen franchise alanlara mali ve hukuk uzmanları eliyle danışmanlık vermektedir.

Franchise veren, rakiplerine karşı sürekli üretim ve hizmet tekniğini geliştirme, maliyet düşürme, yatırım azaltma, verim yükseltme, kalite artırma, müşteri beklentilerini saptama, müşteri memnuniyetini sağlama çalışmaları içindedir. Tek bir küçük işletmenin vakit ve para ayırması mümkün olmayan bu tür çalışmalar, franchise zincirlerde sıradan çalışmalar olarak yapılmaktadır. Bu sayede, bağımsız çalışan rakipleri aynı kalırken, franchise işletmeler sürekli yenilenmekte ve gelişmektedirler.

Yer seçimi, bir işletmenin en önemli kararıdır. Nerede açılırsa ne kadar ciro ve kar yapılabileceğini bilen uzmanlar tarafından yapılacak araştırma, yanlış yer seçimini önleyecektir. Bağımsız yatırımcılar genellikle bütçelerine uyan yeri seçerken, franchise işletmeler genellikle işlerine uyan yeri seçmektedirler. İşin özellikleri ve gerekleri konusunda edindikleri deneyim, bu alanda yardımcı olmaktadır.

Franchise veren, genellikle franchise alanlardan topladığı reklam fonu ile merkezi reklam yapmaktadır. Ürün/marka franchise sistemlerinde franchise verenin reklamı kendi bütçesinden yaptığına da sık rastlanmaktadır. Her durumda küçük işletmelerin tek başlarına yapamayacağı miktarda ve verimlilikte reklam yapılmaktadır.

Franchise alanlar, kendi yakın çevrelerinde kendilerini nasıl tanıtacakları konusunda da bilgilendirilmektedirler. Onlara sağlanan reklam malzemesi (örn. video, dön kart, broşür, prospekt, vs.), önerilen tanıtım yöntemleri, başka franchise alanların uyguladığı yerel tanıtım etkinlikleri yol gösterici olmaktadır.

Franchise verenin sistemi koruma adına yaptığı sürekli denetimler, franchise alan üzerinde bir baskı ve yaptırım gibi görünse de, aslında önemli bir avantajdır. Franchise alanın fark edemediği verimsizlik, hırsızlık, yanlışlık ve benzeri zarara neden olan hatalar denetim sonucu ortaya çıkmakta ve giderilmektedir.

Franchise alan, işletme körlüğüne kapılarak, işletmesinin eksiklerini ve yanlışlarını görmeyebilir. Diğer franchise alanlarla kendini karşılaştırabileceği için, bu hataları fark etmesi ve doğru önlemleri alması kolaylaşacaktır. Örneğin içeri giren müşteri sayısı düşükse vitrini değiştirmek, girenlerin satın alma oranı düşükse satıcılarını motive etmek, birim harcama düşükse paket promosyon yapmak gündeme gelebilir. Oysa kendini karşılaştıramayan işletmeci sadece “işler kötü” demekle yetinecek ve ne yapması gerektiğini bilemeyecektir.

Franchise alanlar genelde “esnaf” tanımına uyan küçük işletmecilerdir. İşletme teknikleri konusunda çok azının eğitime veya deneyimi vardır. Franchise verenin sistem kapsamında getirdiği uygulamalarla, franchise alanların ileri yönetim tekniklerini uygulamaları sağlanmaktadır. Örneğin, eleman alırken yapılacak mülakat ve sorulacak sorular, prim verirken uygulanacak kriterler ve oranlar, pazarlamada kullanılacak yöntemler, fazla mesai yapıp yapmamaya karar vermede kullanılacak tablolar, vb. bu kapsamda kullanılan ileri yönetim teknikleridir.

Küçük işletmelerde çoğunlukla hiç raporlama yapılmadığı, defterlerin bile dışarıda usulen tutulduğu bilinen bir gerçektir. Franchise işletmelerde genellikle her türlü faaliyet, gelir ve gider raporlanmaktadır. Etkin yönetim için şart olan bilgi birikimi bu şekilde sağlanmaktadır. Örneğin, müşteri yığılma saatleri, hammadde stoku dönüş süresi, reklam harcamalarının satışlara etkisi, vergi öncesi net karın aylara göre dökümü vb. gibi bilgiler elde olursa yönetim kolaylaşacak ve etkinlik kazanacaktır.

Franchise işletmeler aynı yatırımı defalarca tekrarlamaktadırlar. Bu nedenle yapımda kullanılacak malzeme, çalışacak usta, proje, ekipman vb. gibi masraflar için defalarca pazarlık yapılmış ve sürekli çalışma içine girilmiş olacaktır. Bu nedenle hem daha ucuz, hem de daha uzun vadeli satın alma yapılabilmektedir.

Küçük işletmelerin bir diğer sorunu da, bir türlü bitmeyen dekorasyon, başında durmayınca çalışmayan ustalar, alınamayan izinler ve sürekli ertelenen açılış tarihidir. Franchise işletmelerde defalarca tekrarlanan açılış işlemleri uzmanlaşmış kişiler tarafından desteklendiğinden, inşaat, tesisat, makine alımı, montaj vs. hızlı bir zaman planı içinde yapılır. İşletme için gerekecek izinler ve ruhsatların da prosedürü bilindiğinden, hızla ve sorunsuz olarak alınırlar. Bu nedenle franchise işletmeler dükkanın kiralanmasından sonra çok kısa bir sürede faaliyete geçerler. Franchise alanın karlılığı açısından, kira, eleman gibi masraflar sürerken bir an önce para kazanmaya başlaması hayati önemdedir.

Küçük işletmelerin yatırım aşamasında yaşadıkları diğer bir sorun da, planladıkları yatırımın her zaman üstüne çıkmalarıdır. Çoğunlukla sınırlı miktarda sermaye ile başlanan yatırım, bazen tüm ihtiyatların tükenmesine, ilave borçlanmaya neden olabilmektedir. Franchise alanlar ise, franchise veren tarafından öngörülen proje çerçevesinde nereye ne kullanacaklarını, kime kaça yaptıracaklarını, ne zaman bitirip ne zaman para kazanmaya başlayacaklarını bilirler. Yaptıkları yatırım ve işletme planları çoğunlukla tutar.

Franchise zincirlerin tüketimleri tek işletmeninkinden çok fazla olduğundan, satın alma aşamasında önemli indirim ve vadeler alınmaktadır. Bazen bu durumun tersi de yaşanmakta, franchise veren tarafından alınan indirimlerin franchise alanlara yansıtılmadığına veya kendisi bizzat üretici olan franchise verenin, franchise alanlarına piyasa fiyatının üzerinde satmaya çalıştığına rastlanmaktadır. Bu gibi durumlar gerçekten istisnadır ve sağlıklı büyümek isteyen franchise zincirlerinin en çok dikkat etmesi gereken konuların başında, franchise alanların satın alma avantajını paylaşmalarını sağlamak gelmektedir.

Her yeni açılan küçük işletmede bir süre işler yavaş gider. Müşterilerin yeni işletmeyi fark etmeleri, denemeleri, tekrar gelmeleri, birbirlerine tavsiye etmeleri yani “ayaklarının alışması” genellikle bir veya iki sezon geçmesi ile mümkün olur. Franchise işletmelerde ise müşteri tanıdığı markayı yakınında gördüğünde derhal girmekte, istenen cirolara çok kısa sürede ulaşılmaktadır. Franchise işletmelerin sıklıkla yaptığı gibi “grand opening” yani güçlü bir açılış tanıtımı yapıldığında ise istenen karlılık derhal yakalanmaktadır. Yatırımın geri dönüşü, çalışanların morali, müşterilerin sürekliliği açılarından bu hızlı başlangıç son derece önemlidir.

Müşteri, franchise işletmede önceden denediği, memnun kaldığı, ve tekrar seçtiği hizmeti bulmaktadır. Çoğunlukla tesadüfen değil, isteyerek ve seçerek içeri girmekte, her işletmede de alıştığı hizmeti aynen bulmaktadır. Bu nedenle franchise işletmelerin müşterisi büyük oranda “sadık” müşteridir. Ekonomik krizden, yeni rakiplerin türemesinden, rakiplerin reklamlarından fazla etkilenmez. Sadık müşteri, bir işletmenin sahip olabileceği en değerli sermayedir.

Franchise alan, kendi adına iş yapıyor olmakla birlikte, tanınan bir markayı temsil etmektedir. Bunun itibarını ve etkisini hemen her alanda hissedecektir. Bankası, tedarikçi firmaları, ev sahibi, çalışanları, müşterileri, devlet daireleri, vb. ona kendi markasıyla yapacağı bir işte olabileceğinden daha fazla ilgi ve özen göstereceklerdir.

Franchise alan, yatırımı için kendi adına kredi istediğinde, marka da kendisi ile birlikte değerlendirmeye alınmaktadır. Bankalar veya leasing firmaları ülkemizde henüz franchise alanlara çok farklı davranmamakta, istedikleri teminatları aynen talep etmektedirler. Bazı franchise verenlerin ise kredi ve leasing kullanmada franchise alanlarına destek oldukları, düşük teminat verdirdikleri, hatta kefil oldukları yaşanan örneklerdir.

Franchise alan, çoğunlukla belli bir coğrafi bölgede söz konusu marka ve sistemi tek başına temsil etme güvencesini almaktadır. Bu, bir anlamda bölgesel bir tekeldir. En azından kendi markasıyla bir rakibin karşısına çıkmayacağını, çalıştığı takdirde kendisini doyuracak bir bölgesi olduğunu bilmektedir.

Franchise veren ile alan arasında yapılan anlaşma, genellikle uzun sürelidir. Franchise alan, bu süre boyunca haklarına sahip olacağını bilir, hayatını buna göre yönlendirebilir.

Franchise alan işletmelerin, kendi markasıyla iş yapanlara oranla çok daha az batma riski olduğu ABD istatistiklerinden görülmektedir. Bu durum ülkemizde henüz kanıtlanmamış olmakla birlikte, başarılı franchise zincirlerinin verileri esas alındığında başarısızlık oranının oldukça düşük olduğu ortaya çıkmaktadır.